W jakich sytuacjach jako przedsiębiorca możesz ponosić odpowiedzialność za zastosowanie klauzul niedozwolonych? Na czy polega ta odpowiedzialność i jak się przed nią uchronić?
Klauzula niedozwolona – co to takiego?
Pojęcie klauzul niedozwolonych funkcjonuje w relacjach między przedsiębiorcą, a konsumentem i działa na korzyść konsumenta. To oznacza, że jeśli w ramach prowadzonej przez siebie działalności zawierasz umowy z nie-profesjonalistami (np. oferujesz im sprzedaż ratalną, budujesz dla nich domy, wystawiasz produkty w sklepie internetowym), są pewne postanowienia, których nie możesz zawrzeć w swoich wzorach umów lub regulaminach, nie możesz ich proponować konsumentom.
Dlaczego przepisy wspomagają konsumenta?
Konsument został przez prawo uznany za słabszą stronę w relacjach z profesjonalistami i prawo ma z założenia zapobiegać wykorzystywaniu swojej (teoretycznie) silniejszej pozycji przez przedsiębiorców. Taka regulacja jest pokłosiem stosowania nieuczciwych praktyk przez duże korporacje (np. banki, ubezpieczycieli, ale również np. telemarketerów), którzy narzucali klientom bardzo niekorzystne warunki, nie dając w praktyce możliwości ich uzgadniania. Dotyczy jednak w równej mierze wszystkich przedsiębiorców, nawet osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą
Przykładowe postanowienia umów, których musisz unikać jako niedozwolonych:
- Postanowienia (np. załączników, ogólnych warunków), z którymi konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy.
- Postanowienia, które uzależniają zawarcie, treść lub wykonanie umowy od zawarcia innej umowy, niemającej bezpośredniego związku z tą podstawową (np. zniżka na wycieczkę autokarową w zamian za zakup zestawu garnków – to nie fake).
- Zastrzegasz dla siebie prawo do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia, a konsument zgodnie z umową nie ma takiej możliwości.
- Nakładasz na konsumenta karę na wypadek rezygnacji z wykonania umowy, a po Twojej stronie nie ma kary.
- Umowa zawarta na czas oznaczony ma się automatycznie przedłużyć, o ile konsument w krótkim terminie nie złoży odpowiedniego oświadczenia.
To tylko kilka przykładów. Czy którykolwiek brzmi znajomo? Kiedyś takie postanowienia były na porządku dziennym i do dziś są nierzadko spotykane.
Co Cię spotka, jeśli zastosujesz u siebie klauzule niedozwolone?
Konsument nie będzie związany postanowieniami umownymi, które nie były z nim indywidualnie negocjowane, a które rażąco naruszają jego interesy i są sprzeczne z dobrymi obyczajami.
Oznacza to generalnie, że konsument jest związany umową z wyłączeniem tych klauzul, które były niedozwolone (tak, jakby ich w umowie nigdy nie było). Nie musi się do nich stosować i nie można tego od niego wymagać.
Jeśli byśmy z konsumentem mieli rozbieżne zdanie na ten temat i wdamy się w spór, nasz kontrahent może zwrócić się do sądu o uznanie danego postanowienia za niewiążące.
W konsekwencji, mimo zwarcia umowy, nie możemy być pewni jakie są aktualne prawa i obowiązki stron, ponieważ nie wiemy, czy konsument będzie gotów dobrowolnie wypełnić wadliwe postanowienie (ma taką możliwość), czy też powoła się na to, że nie jest nim związany. Dlatego ostatecznie bezpieczniej jest wyważyć interesy stron i zaproponować swoim klientom zrównoważoną umowę, niż wyśrubować warunki do tego stopnia, że ich później nie wyegzekwujemy.
Jak sprawdzić podejrzaną klauzulę?
Katalog przykładowych postanowień, które praktycznie zawsze zostaną uznane za niedozwolone znajduje się w art. 3851 Kodeksu cywilnego.
Konkretne, szczegółowo przytoczone postanowienia które zostały uznane za niedozwolone, publikuje na swojej stronie internetowej Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Każdy może złożyć zawiadomienie do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, jeśli podejrzewa, że dany wzór umowy narusza dobre obyczaje oraz rażąco narusza interesy konsumentów. Prezes UOKiK wydaje decyzję administracyjną, w której może uznać dane postanowienie umowne za niedozwolone. Postanowienie trafia do wspomnianego rejestru klauzul niedozwolonych, a wobec przedsiębiorcy mogą być wyciągnięte konsekwencje prawne, w tym nałożona kara administracyjna.
Podstawy prawne
- Ustawa z 23.04.1964 Kodeks cywilny
- Ustawa z 23.08.2017 o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym
- Ustawa z 16.02.2007 o ochronie konkurencji i konsumentów
Dodatkowe źródła informacji: strona UOKiK
Źródło zdjęcia: https://pixabay.com
Jeśli zainteresował Cię ten temat i chcesz mieć dostęp do bezpłatnych materiałów dotyczących prowadzenia biznesu, napisz proszę krótki mail na adres kontakt@legelex.eu.
Jeśli chcesz na bieżąco otrzymywać informacje o nowych wzorach i aktualnościach prawnych, zapisz się na newsletter.
PRZECZYTAJ POWIĄZANY ARTYKUŁ:
Prawo konsumenta do odstąpienia od umowy zawartej na odległość
Cześć! Nazywam się Magda Parzyszek. Jestem radcą prawnym.
Od kilkunastu lat doradzam przedsiębiorcom, jak bezpiecznie zakładać, rozwijać i przekształcać ich biznesy. Więcej dowiesz się w zakładce O mnie.
Jeśli chcesz na bieżąco dostawać wskazówki prawne dla biznesu, bezpłatne wzory i materiały, zapisz się na newsletter.